Đột quỵ đang trở thành một thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng tại Việt Nam. Với tỷ lệ mắc mới thuộc nhóm cao nhất khu vực Đông Nam Á, Việt Nam đang phải đối mặt với một vấn đề đáng báo động. Theo GS.TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế, đột quỵ là nguyên nhân tử vong hàng đầu tại Việt Nam, gây ra 135.999 ca tử vong vào năm 2019. Điều này chiếm vị trí số 1 trong các bệnh lý tim mạch.
Ước tính, tỷ lệ mắc mới đột quỵ tại Việt Nam khoảng 222 ca/100.000 dân mỗi năm, và tỷ lệ hiện mắc lên đến 1.541 trên 100.000 dân. Những con số này cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề đột quỵ tại Việt Nam. Tại Hội nghị Liên minh Đột quỵ Toàn cầu năm 2025 diễn ra ở Hà Nội, GS.TS Trần Văn Thuấn đã nhấn mạnh rằng mặc dù Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong xây dựng mạng lưới chăm sóc đột quỵ, với 150 đơn vị điều trị đột quỵ (năm 2016 chỉ có 12 đơn vị), nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua.
PGS.TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, cũng cho biết đột quỵ ngày càng có xu hướng gia tăng, cả ở người trẻ tuổi. Hàng năm, Trung tâm đột quỵ Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận và điều trị cho hàng nghìn người bệnh đột quỵ của miền Bắc. Điều này cho thấy sự cần thiết của việc tăng cường phòng ngừa và điều trị đột quỵ.
Một trong những thách thức lớn trong điều trị đột quỵ là người bệnh đến viện muộn, vượt quá ‘thời gian vàng’ để can thiệp hiệu quả. Bên cạnh đó, hệ thống cấp cứu trước viện còn chưa phát triển đồng bộ, thiếu những đơn vị phản ứng nhanh chuyên biệt về đột quỵ; sự chênh lệch về năng lực điều trị giữa các vùng miền… Tất cả những yếu tố này đều ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị đột quỵ.
Để giải quyết những thách thức này, ngành Y tế Việt Nam đang từng bước triển khai các nền tảng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong chẩn đoán hình ảnh; xây dựng hệ thống dự báo nguy cơ đột quỵ; phát triển mạng lưới can thiệp cấp cứu từ xa nhằm rút ngắn thời gian xử trí và cá thể hóa điều trị. GS.TS Trần Văn Thuấn cho biết, thời gian tới Việt Nam cần tiếp tục mở rộng mạng lưới các đơn vị đột quỵ đạt chuẩn trên toàn quốc.
Việc phát triển mạng lưới này sẽ được thực hiện theo mô hình ‘vệ tinh – trung tâm’, đặc biệt ưu tiên tại các vùng sâu, vùng xa, khu vực khó khăn nhằm tăng cường hỗ trợ chuyên môn giữa các tuyến. Điều này sẽ giúp tăng cường khả năng tiếp cận và điều trị đột quỵ cho người dân ở các khu vực khó khăn.
PGS.TS Mai Duy Tôn, Giám đốc Trung tâm đột quỵ, Bệnh viện Bạch Mai, đưa ra 3 khuyến cáo phòng ngừa đột quỵ: thường xuyên tập luyện, vận động, kiểm soát cân nặng, từ bỏ thói quen hút thuốc, ăn uống không lành mạnh; tầm soát các yếu tố nguy cơ của đột quỵ: tim mạch, huyết áp, mỡ máu, tiểu đường…; khi có một trong các biểu hiện của đột quỵ, cần đưa người bệnh đến ngay các đơn vị điều trị đột quỵ để được chẩn đoán, điều trị kịp thời.
Với những nỗ lực của ngành y tế và sự tham gia tích cực của cộng đồng, hy vọng rằng Việt Nam sẽ có thể giảm thiểu được gánh nặng của đột quỵ và cải thiện sức khỏe cho người dân. Mọi thông tin thêm về phòng ngừa và điều trị đột quỵ có thể được tìm hiểu tại https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/stroke hoặc https://stroke.world/.
