Việc sửa đổi Luật Đất đai, một đạo luật có tác động sâu rộng đến hàng triệu người dân và hàng trăm tỷ USD đầu tư, đòi hỏi một mục tiêu tối thượng rõ ràng và cụ thể. Trung ương Đảng đã chỉ rõ rằng đất đai là một tài nguyên đặc biệt của quốc gia, cần được quản lý một cách minh bạch để đảm bảo lợi ích chung của toàn dân. Điều này có nghĩa là đất đai không thể được sử dụng như một ‘sân chơi’ của các nhà đầu cơ hoặc như một công cụ để tận thu ngân sách.
Một trong những điểm yếu của Luật Đất đai năm 2013 là cơ chế khung giá đất. Điều này đã dẫn đến giá đất do Nhà nước quy định thường chỉ bằng 20-30% giá thị trường. Hậu quả là đã có hơn 80% đơn thư khiếu nại đất đai liên quan đến vấn đề này. Do đó, Luật mới cần có hướng giải quyết để bảng giá đất do địa phương xây dựng có thể sát với giá thị trường, nhưng cần tránh việc lấy giá sốt đất làm cơ sở. Điều này đòi hỏi sự cân nhắc kỹ lưỡng để đảm bảo tính thực tế và công bằng trong việc định giá đất đai.
Chính sách tài chính đất đai cũng cần được xem xét lại. Việc truy thu bổ sung 5,4%/năm đối với tiền sử dụng đất chưa nộp đang khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Với hơn 2.887 dự án vướng mắc liên quan đến đất đai, tổng vốn đầu tư lên đến hơn 235 tỷ USD, việc áp mức truy thu như trên có thể dẫn đến những hệ lụy lớn về mặt kinh tế và xã hội. Ngân sách nhà nước có thể bội thu từ đất đai, nhưng nếu đất đai chỉ phục vụ mục đích này, thì lợi ích kinh tế đó là ngắn hạn và thiếu bền vững.
Giá đất cần được tiếp cận từ góc độ công lý, đảm bảo không để Nhà nước thất thu thuế, không làm doanh nghiệp mất khả năng sinh lời, và không để người dân mất cơ hội có nhà ở. Thay vì thu truy thu, một giải pháp khác có thể được xem xét là đánh thuế lũy tiến vào sở hữu đất đai. Nhiều doanh nghiệp đã đề nghị bỏ quy định truy thu 5,4% trong lần sửa đổi sắp tới của Nghị định 103. Điều này có thể giải phóng hàng trăm dự án và khơi thông hàng tỷ USD vốn đầu tư đang bị mắc kẹt.
Sửa Luật Đất đai không thể chỉ là một bản vá. Đây là lúc cần tái thiết toàn diện hệ thống quản trị đất đai, với triết lý cốt lõi là đất đai phục vụ phát triển công bằng, bền vững và vì lợi ích chung của toàn dân. Quá trình sửa đổi luật cần được thực hiện một cách minh bạch, công khai và có sự tham gia của nhiều bên liên quan, bao gồm cả người dân, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội. Chỉ như vậy, mới có thể đảm bảo rằng Luật Đất đai mới sẽ thực sự đáp ứng được nhu cầu của xã hội và đóng góp vào sự phát triển bền vững của đất nước.
